De oorspronkelijke tekst is van ©Piet Borghardt, borghardt@hetnet.nl
Het levensverhaal van Geert Houwinge en Annigjen Jacobs Huijsinge Generatie 6:
Uit het huwelijk worden vier kinderen geboren: 1.Hindrik Geerts, gedoopt te Emmen/Weerdinge op 5 april 1716, aangenomen in 1734 en overleden op 64-jarige leeftijd te Weerdinge. Hij is begraven te Weerdinge op 12 december 1780.
Waar blijft de tijd….., generaties komen, generaties gaan………
Afronding Dit is het laatste levensverhaal dat stapsgewijs de geschiedenis van de Huisings behandelt, vanaf Geert en Pietertje diep het verleden in. We zijn nu aangekomen bij de 6e generatie. Zoals reeds eerder aangegeven kunnen we nog een stukje verder via Annigjen en Geert. Gaandeweg het verleden in wordt het een en ander vager, maar we kunnen nog wel wat informatie opdoen betreffende het erf dat Oldenhuisinge heet.
Geert en Annigjen Het vorige verhaal hebben we het in Generatie 5 gehad over het echtpaar Freerk en Harmtien die leven in de tweede helft van de 18e eeuw. We hebben gelezen dat de gegevens over de mannelijke lijn niet meer beschikbaar zijn. Over het voorgeslacht van Freerk is niets meer met zekerheid te zeggen. Gelukkig is daar Harmtien. In de huwelijksaantekening lezen we dat Harmtien uit Weerdinge afkomstig is als een kind van Geert Houwinge zoals we in het doopboek kunnen lezen.
Aantekening van de geboorte in het doopboek van de kerk van ' 'tkind van Geert Houwinge Harmtjen genaamt'; 'den 26 maij'. De naam van de moeder wordt er niet bij vermeld.
Het dorp Weerdinge heeft evenals Zuidbarge onder de kerk van Emmen behoord. De dominee heeft genoteerd dat in het jaar 1726 op 19 mei Harmtjen van Geert Houwinge wordt gedoopt. Alleen de doopdatum weten we, op welke dag Harmtjen is geboren doet er blijkbaar niet zoveel toe. Wat we ook vreemd vinden, is dat de naam van moeder Annigjen Huijsinge niet wordt genoemd.
Aantekening van het huwelijk 'Den 23 junij Geert Houwinge van Weerdinge met Annigjen Huijsing van Suijtbarge'.
In de aantekeningen van de kerk over het huwelijk van haar ouders staat wel, dat ‘Annigjen Huijsinge van Suijtbarge’ op 23 juni van het jaar 1713 trouwt met Geert Houwinge van Weerdinge. Het staat er zo droogjes, maar uit het verhaal van Jan en Fennechien weten we al wat er allemaal te pas komt bij het trouwen en vieren van het bruiloftsfeest. Zoals de traditie het wil, zal Geert Houwinge met het beste paard van de stal en vergezeld van zijn Weerdinger familie en vrienden naar het huis van zijn geliefde in Zuidbarge zijn gereden, een kleine 10 kilometer zuidwaarts.
Er wordt een korte toespraak gehouden, brandewijnkommen gaan rond en vervolgens gaat het hele gezelschap in een lange optocht van versierde linnenwagens naar de kerk in Emmen. Geert en Annigjen vestigen zich op de boerderij van de Houwinges in Weerdinge. Dat is een ‘domeinerf’, wat wil zeggen, dat het oorspronkelijk eigendom is van het Landschap Drenthe. Evenals bij de Huisings hebben we hier te maken met een vermenging van erfnaam en familienaam. Over de Houwings, het erf en zijn bewoners is uitgebreid geschreven in het Drents Genealogisch Jaarboek 2010 en 2011. Ze krijgen vier kinderen, onze Harmtjen is het derde.
Zij erft via haar moeder Erve Oldenhuijsinge, vermoedelijk als ze met Freerk trouwt. Annigjen is de dochter van een echte Huising, van Jacob Oldenhuisinge. Wanneer hij precies geboren is, is niet bekend, maar het moet rond 1650 geweest zijn. Wel weten we dat hij in 1683 aangenomen is als lid van de Hervormde Kerk. Jacob woont uiteraard op het Oldenhuisingerf. Als hij overlijdt in 1706 neemt zijn zoon Geert het bedrijf over.
Geert Oldenhuising is in 1691 geboren. Hij blijft zijn hele leven vrijgezel en overlijdt in 1755. Er zijn dus geen kinderen om het bedrijf over te nemen. Maar….., er is wel een nicht, inderdaad onze Annigjen, de echtgenote van Geert Houwinge, een beetje ingewikkeld wellicht. Bovendien kun je door al die verschillende Geerten het bos bijna niet meer zien. Voor een goed overzicht adviseer ik de kwartierstaat te bestuderen, en wel de nummers 32 en 33, 66 en 67. (Klik hier voor de kwartierstaat van Alida Houwina Huising. Het geslacht Huising.)
Het Aol Volk We gaan nog verder het verleden in. En, ‘Annechien (Annigjen) waor was dat dan iene van?’ Annechien op zijn Drents, dus met het accent op de eerste lettergreep! Heb je de beschikking over het boek van Zuidbarge, ‘Het Verleden Verlicht’, dan vind je op blz. 54, 55, 56 een grote hoeveelheid gegevens. Hieronder een eenvoudig overzicht van de generaties, met nogmaals de opmerking, dat de cijfers alleen ten opzichte van elkaar betekenis hebben. Wij gaan uit van Geert en Pietertje, generatie 1.
Enkele kanttekeningen zijn op zijn plaats. In de 18e eeuw zijn de gegevens over doop, huwelijk en overlijden niet zomaar voor het oprapen. Ik heb bovenstaande dan ook overgenomen van genealogische specialisten uit die streek en uit die tijd. Vaak met hun aantekening, ‘aangenomen wordt dat’ en ‘circa’. Dat neemt niet weg dat het geweldig is om zo ver in de familiegeschiedenis terug te kunnen gaan. Inderdaad niet helemaal via de mannelijke lijn, maar wel in de Huising-familie-/erfnaam.
Ook deze foto is een opname van de Huisingboerderij. We hebben ons al eerder afgevraagd wanneer het gebouwd zou kunnen zijn. Het zal in elk geval in de loop der tijden vele keren herbouwd zijn. Waar we van kunnen uitgaan is dat als de eiken gebinten nog sterk genoeg zijn gebleven: ze zijn hergebruikt. De Historische Werkgroep Zuidbarge heeft een jaarringenonderzoek laten doen om de leeftijd van de gebinten van verschillende boerderijen te kunnen achterhalen. Wat blijkt, sommige gebinten van deze boerderij dateren uit 1725, andere uit 1613 en, houd je vast, enkele zijn zelfs uit 1531, en ze zitten er nog steeds.
De boerderij van heel vroeger wordt een los-hoes genoemd. In een vorige beschrijving van de Huising-boerderij hebben we kunnen lezen dat de boerderij in tweeën gedeeld is geweest door een wand met aan de ene kant het verblijf voor de dieren en aan de andere kant het woongedeelte. Bij de boerderij van nog oudere datum ontbreekt die tussenwand. Mens en dier leven in die tijd in één ruimte. Je ziet de dieren, je hoort ze en je ruikt ze ook…. Ergens in de ruimte is een open stookplaats. De rook verdwijnt door de kieren in het dak. In het Drents openluchtmuseum Orvelte, is nog zo’n los-hoes te zien.
Het kloostererf De Huisings zijn echte, echte Drenten en wij denken dan aan ons stamdorp Zuidbarge. Het is goed om er bij stil te staan, dat er meer Huisingerven in Drenthe zijn geweest. Behalve in Zuidbarge zijn er belangrijke boerenfamilies met de naam Huising, Oldenhuijsinge of hoe het ook geschreven wordt in o.a. Donderen, Meppen, Gieten, Gasselte, Peelo, Erm, Buinen.
Glas-in-loodraam met het wapen van de familie Huising/Hilbing uit Gieten/Gasselte. Dit raam bevindt zich in het Drents museum.
In het Drents Museum in Assen bevindt zich een glas-in-loodraam met het wapen van de familie Huising/Hilbing uit Gieten/Gasselte. Familie van de Zuidbarger Huisings? Daar is geen enkele aanwijzing voor te vinden. Wat wel duidelijk is, is dat de Huisingplaats van Zuidbarge, evenals de omliggende erven, tot de oudste bewoonde plaatsen van Drenthe behoort. Huising, eindigend op ‘ing’, is een oude Drentse, dus Saksische familienaam gekoppeld aan een erf. Of de allereerste bewoners in de Middeleeuwen hun DNA aan ons hebben doorgegeven, dat zou best kunnen, maar ook dat weten we niet. We hebben al vaker geconstateerd dat in vroegere tijden de erfnaam belangrijker is geweest dan de familienaam en we kunnen aannemen, dat er al in de Middeleeuwen Huisings , familie of niet, op het erf hebben gewoond die een bepaalde pachtsom in de vorm van koren aan de bisschop van Utrecht verschuldigd zijn geweest. Het wordt concreter als een monnik-secretaris noteert, dat in het jaar 1526 ene Roleff Olde Huysinge het erf verkocht heeft aan het klooster van Ter Apel.
Aan een klooster? Dat verbaast ons mogelijk, maar we moeten ons realiseren dat destijds ieder tot de Rooms-Katholieke Kerk heeft behoord. De kerk en zijn dienaren bekleden een belangrijke functie. Ook de erven Bettinge, Rabbers en Knechteringe worden door het klooster van Ter Apel opgekocht. Macht van de kerk, hulp van de kerk…..? Wat we ook niet moeten vergeten is, dat het rumoerige tijden zijn. Oorlog tussen de Nederlandse Habsburgers en de Hertog van Gelre. Daar lijdt de bevolking onder, ook de Drenten. En dan de tijden van de Tachtigjarige oorlog (1568-1648). In de geschiedenisboeken lezen we vooral wat er allemaal in het westen is gebeurd, maar ook door de zuidoosthoek van Drenthe trekken de Staatse en Spaanse troepen op weg naar onder meer Groningen en Coevorden. En wat te denken van de inval van Bommen-Berend in het jaar 1672 van Münster naar Groningen. Onze voorouders zullen geleden hebben, brandstichting, mishandeling, verkrachting, diefstal, moord ….
De verkoop van de erven zal onder ‘stoklegging’ zijn geschied, destijds al een zeer oude traditie om de overdracht van land concreet te maken. Behalve koper en verkoper zijn er bij de plechtigheid directe noabers als getuigen aanwezig. Symbool van land en goed is een stok die uit het betreffende land wordt gekapt en plechtig door de verkoper aan de nieuwe eigenaar wordt overgedragen. Aangezien de koper in dit geval een kerkelijke instantie is, wordt het ook opgetekend en in het archief van het klooster opgeslagen. Hierdoor weten we het een en ander van de vroege bewoners. De oorspronkelijke eigenaar Roleff Olde Huysinge is na de verkoop kloostermeier geworden en moet jaarlijks de pacht in de vorm van landbouwproducten, bijvoorbeeld een mud rogge, overdragen.
Ter Apel ligt in de zuidpunt van de provincie Groningen, ongeveer 20 kilometer verwijderd van Zuidbarge; niet ver, maar destijds gescheiden door het brede veenmoeras, waar je niet zo makkelijk doorheen loopt. Wel zijn er enige verbindende wegen/dijken, begaanbaar als het weer meezit.
Een nieuw gezag een nieuw geloof In de periode van de 80-jarige oorlog verandert er veel in de Nederlanden. De nieuwe gezagsdragers van de Republiek stellen de Roomse geestelijken voor de keuze, overgaan tot het Protestantisme of aftreden. De Drenten hebben geen haast, maar als ze eind 16e eeuw ook moeten kiezen, stappen ze samen over naar de ‘Nieuwe Leer’, dus ook de Huisings . Er zijn veel veranderingen, zo wordt het landbezit van de kloosters overgedragen aan de wereldlijke machthebbers. Er ontstaat wel wat gekibbel tussen de provincies Drenthe en Groningen over de vraag wie het meest recht heeft op de erven. De erven in Zuidbarge worden aan Drenthe toegewezen. Dit heeft voor de bewoners het gevolg dat ze het recht op erfpacht kunnen kopen.
Het zal in de tijd geweest zijn dat Harm Oldenhuisinge bewoner is van de Huisingplaats. Rond 1750 besluit de provincie de erven te verkopen. Freerk en Harmtjen kopen het erf en betalen hiervoor 550 gulden. Daarmee verwerven ze het recht op beklemming. Dat houdt in, dat zij eigenaar zijn van de gebouwen en eeuwig recht hebben op het gebruik van de grond. Daarvoor moet wel 80 gulden per jaar worden betaald. Het land mag bij vererving niet gesplitst worden. Niet erg, want daar houdt de Drentse boer toch al niet van. Een en ander wordt jaarlijks bevestigd in de ‘Notulen van Beklemming en Erfrecht’. De rekening wordt jaarlijks door de eigenaar ontvangen.
Oud Staten Archief Drente, Assen 1776.
Transcriptie Oldenhuisenge Erve te Zuidbarge is volgens genomene informatie groot vijf en twintig mudden bouwlands, zeven dagwerk hooijlands, een halve en een agte deel waar waardeels, is bij beklemminge verkogt aan Geert Oldenhuisinge voor vijf hondert en vijftig Carolische guldens eens en tagtig guldens jaarlijks en dus het jaarpagt verscheenen op Ligtmis en Meij 1776. Nieuwe bezitter: Frederik Oldenhuisinge.
Wat onder meer opvalt, is dat de grootte van een stuk land gemeten wordt naar de opbrengst en de hoeveelheid werk: groot 25 mudden bouwland en zeven dagwerk hooiland. Nu is 25 mudden niet wat het land oplevert, maar de hoeveelheid die nodig is om het land in te zaaien. Een waardeel slaat op het landbezit met anderen. Lichtmis is op 2 februari.
In het jaar 1807, dus in de Franse tijd, kunnen de beklemmingen worden afgekocht en daarmee is men helemaal onbelast en eigen baas. Freerk is dan al overleden. Willem, de oudste zoon is dan eigenaar van het Huisinge-erf.
Hiermee zijn we op het einde van de geschiedenis van de Huisings gekomen. Het is december 2020 als ik dit schrijf en het is wel passend om af te sluiten met:
Uren, dagen, maanden, jaren
Een of meer van de kinderen van Geert en Pietertje maken daar altijd van:
Uren, dagen, maanden, jaren
Gerelateerde artikelen:
|
||||||||||||||||||
Generatie 1: 
